Devletin yerli ilaç ve tıbbi cihaz üretimini stratejik olarak kabul edip 2023 hedeflerine dahil etmesi takdire şayan bir durumdur. Sektör bu durumun resmi gazetede yayımlanması ile bir hayli heyecanlanmıştı. Ancak Türkiye’de yasa ve yönetmelikler resmi gazetede yayımlandığı şekliyle uygulanamadığı için ilaç ve tıbbi cihaz üretiminde beklenen yatırımlar yapılamadı. Yerli ve yabancı sermaye ilaç ve tıbbi cihaz yatırımına ilgi göstermedi. Mevcut düzenlemelerde gerekli değişiklikler yapılmazsa yerli ilaç ve tıbbi cihaz üretimi Türkiye’de hayal olmaya devam edecek. Burada en büyük sorun üretmek değil, üretilen tıbbi cihazın kamuya reel olan değeri ile satılamamasından ve bedelinin zamanında tahsil edilemediğinden kaynakladığının devlet tarafından görülememesi veya görülmek istenmemesidir. Devlet, yerli ilaç ve tıbbi cihaz üretin, üretelim söylemi yerine neden üretemiyoruz? Niçin üretmiyorsunuz? Sorusunu sektöre sormalı. Bunun nedenlerini araştırmalı. Nedenler tespit edilip gerekli düzenlemeler yapılırsa yerli üretime olan ilgi süratle hayata geçecektir. Ben bu köşeden yerli tıbbi cihaz üretiminin ünündeki engelleri defalarca dile getirmeye çalıştım. Mevcut uygulamalarla Türkiye’de neden tıbbi cihaz üretilemeyeceğini, yerli ve yabancı sektörün tıbbi cihaz üretimine neden soğuk baktığını defalarca yazdım.
Hükümet, mecliste okuduğu programında reformlar ve halkın beklentilerine cevap verecek yasal düzenlemeler için kendine üç, altı ve bir yıl gibi süreler belirlediğini deklere etti. Halka reformlar yapacağının müjdesini verdi. Açıkçası hepimiz heyecanlandık ve beklentiler içine girdik. Tıbbi cihaz sektörü de sektörü yaşamsal olarak tehdit eden konularda hükümeti duyarlı olmaya ve aksaklıkların giderilmesi konusunda beklentiler içinde.
Beklentilerin başında üniversite hastanelerinin kangren halini almış olan tıbbi cihaz bedellerinin ödeme sorunları bulunuyor. Tıp fakülteleri reel olarak iflas etmiş durumda. Borçları alacaklarından daha fazla. Açtıkları ihalelere katılacak firma bulamıyorlar. Depolarında tıbbi cihaz kalmadığından birçok teşhis ve tedavinin yapılmasında aksamalar yaşanmakta. Alınan tıbbi cihazlar üç yılı aşan ödeme sürelerinden dolayı misli misli yüksek fiyatlarla alındığı için borçlar birikerek kartopu halinde büyümeye devam ediyor. Fakültelerde servis ve yedek parça ödemelerini yapılamadığından dolayı birçok cihaz çalışmıyor. Devlet bu duruma mutlaka neşter vurmalı. Halk sağlığında tıp fakültelerinin sorumluluklarını beklentilere uygun olarak yerine getirebilmesi için bu konuda gerekenler yapılmalıdır. Mevcut durum firmaları, fakülte çalışanlarını, fakültelerden hizmet alan tüm halkı mağdur etmektedir. Hükümet buraya neşter vurmazsa sorun daha da ağırlaşacaktır. Hükümet devreye girmezse üniversiteler bu önemli sorunu kendi çabaları ile çözmeleri imkânsız görünüyor.
Sektörün hükümetten ikinci önemli beklentisi, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun tıbbi cihaz sektörünü mağdur eden pozitif liste uygulamaları ve fiyatlandırma politikalarıdır. Mevcut uygulamalar yerli tıbbi cihaz üretiminin önünde en büyük engeldir. Hükümet mutlaka bu engellerin kaldırılması, sürdürülebilir, yürütülebilir ve tarafları mağdur etmeyecek anlaşılabilir mevzuat değişiklerinin yapılmasını sağlamalıdır. İnovatif tıbbi cihazların sağlık kuruluşlarında kullanılması sağlanmalıdır. Kamu hastaneleri ve hekimler insan sağlığı için önemli olan tıbbi cihazları kolaylıkla kullanabilmelidir. Sağlık sistemi teknolojik yeniliklerden zamanında yararlanabilmelidir. Türkiye sağlık turizminden pay alacaksa, bu konuda beklenti içindeyse, bu konuda bir politikası varsa inovatif tıbbi cihazların kullanımını teşvik etmelidir. SGK inovatif tıbbi cihazları geri ödeme kapsamına almalıdır. Kurum fiyat kontrolünü ve reel fiyatlarları bulmak için ihale sisteminden faydalanmalıdır. Mevcut durum inovatif ürünlerin üretilmesine ve bu konuda AR-GE yapılmasına engel teşkil etmektedir. Dünya ülkeleri inovatif ürünleri üretmeye, kullanmaya hedeflenmişken, SGK’nın tersi bir uygulama içinde olması sağlıkta teşhis ve tedavi için önemli bir yeri olan tıbbi cihazların hastanelerde kullanılmasının önünde engeldir.
Tıbbi cihaz sektörü, hükümetin 2023 hedeflerine ulaşması için tarafına düşen sorumluluğu almaya hazırdır. Hükümetten tek beklenti yerli tıbbi cihaz üretiminin önündeki engellerin kaldırılmasını dört gözle beklemektedir. Bunun için sektörel sivil toplum kuruluşlarının düşünceleri ve önerilerinin dinlenmesi yeterli olacaktır.