Prof. Dr. Haydar SUR yazdı…
Uluslararasılaşma sağlık hizmetlerinin örgütlenişini, hastalar ve profesyoneller tarafından algılanışını ve verilişini değiştirmektedir. Uluslararasılaşma terimi sağlık felsefesinin, hizmetlerin örgütlenişinin ve denetiminin, sağlık profesyonelleri ve sağlık hizmeti kullanıcılarının amaçları doğrultusunda dünya çapında mobilize olma düzeyidir. Yazması ve söylemesi gerçekten tökezletici derecede zor olsa da bu kelimenin ve bu kavramın yerine koyacağımız seçenek olmadığından bu zorluğa hep birlikte katlanacağız.
Uluslararasılaşma ile küreselleşme kavramlarını birbirinden iyice ayırmak gerekir. Küreselleşme daha çok ekonomik ve ticari kapsamı öne çıkarmakta ve şirketlerin ve pazarların dünya çapına yayılmasını esas almaktadır. Uluslararasılaşma ise daha çok felsefeyi, örgütlenişi, birlikte hareket etmeyi ve dayanışmayı ön plana almaktadır. Küreselleşme daha üst düzeyde bir kaynaşmayı hedefler.
Uluslararasılaşma dendiğinde sağlık özellikle en önemli sektörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sağlık teknolojileri bütün dünyada sağlık hizmetlerinin sunuluşuna, mesleklerine, sistemlerine ve ülkelerin sağlıkla ilgili düzenlemelerine yön veren en önemli unsur durumundadır. Sağlık teknolojileri ve ilaç endüstrilerinin bütün dünyada sağlıkla ilgili her şeyde baskın etkileri varken, sağlıkta uluslararasılaşmanın olmaması düşünülemez. Bilgi teknolojileri ile sağlık verilerinin de bütün dünyada aynı kodlarla ve benzer şekilde kayda geçirilmesi bu uluslararasılaşmayı hızlandıran faktör olmuştur.
Sağlık alanında uluslararası ağlarda yerini almanın en önemli kategorilerinden biri de sağlıkla ilgili eğitim kurumlarıdır. Dünya üzerinde değişik coğrafi bölgelerde, ülkeler arasında sağlık eğitimi alanında birçok değişim sistemleri oluşturulmuştur. Ülkemiz açısından bunların en önemlisi üniversite öğrencileri için Erasmus programlarıdır. Erasmus kapsamında aynı zamanda öğretim üyeleri ve görevlileri başka ülkelerde çalışabilmektedir. Ülkemiz bu açıdan son dönemde atak yapmış gibi görünüyor. Ülkemizde okuyan yabanı uyruklu öğrencilerin arasında bir artış olduğu muhakkaktır. Eğitimini hangi ülkeden aldıysa sağlık profesyonelleri nerede çalışırsa çalışsın o ülke ile bağını hiç kesmemekte ve imkanların el vermediği durumda eğitimini aldığı hocalarına hastalar gönderebilmekte ve ülkeye tanıtıcı birer gönüllü olarak sürekli katkı yapabilmektedir.
Sağlık alanında uluslararası bir ağ oluşmasına katkı veren unsurlardan biri de finansman konusudur. Uluslararası kredi ve finans kuruluşlarının işleyiş tarzı, sağlıkla ilgili uluslararası yardım ve destek kuruluşları(DSÖ, ILO, FAO, Dünya Bankası vb.) Standart bir işleyiş mekanizmasına sahiptir ve bütün ülkelerde aynı kalıp üzerinden iş görürler. Finansmanın akışı yanında paranın izlenişi ve finansal aktivitelerin kayda geçirilişi hep aynı formatta olmazsa bu kuruluşlar tıkanır. Bu nedenle standardizasyona büyük önem verirler.
Ülkelerin sağlık sistemlerinin birbiriyle karşılaştırılması, bir ülkede elde edilen güzel sonuçların başka ülkelere kolayca aktarılması, bir ülkede yaşanan sorunun çözümü için diğer ülkelerden örnekler bulunması gibi sistem faaliyetlerinde uluslararası bir yapı benzerliğinin önemi büyüktür. Bu açıdan da uluslararasılaşma kritik bir önem taşımaktadır.
Sağlık insan gücünün uluslararası dolaşımı ise en önemli konulardan biridir. Bütün dünyada sağlıkla ilgili insan kaynağı sıkıntısı çekilmektedir. Özellikle az gelişmiş ülkelerde uzman sayılabilecek sağlık mesleklerinin mensupları yok denecek düzeydedir. Yetişmiş kişiler de gelişmiş ülkelerde kolayca yer edinebildiğinden ülkelerini terk edip kendi kişisel ikballerinin gereklerini yapmaktadır. Gelişmiş ülkeler hazır yetişmiş personele kucak açmakta ve böylece insan gücü açısından uluslararasılaşma deneyim ve eğitim olanaklarının paylaşıldığı güzel bir platform olduğu kadar aynı zamanda bir sömürü çarkı haline de gelmiş olmaktadır. Bu paradoksu ortadan kaldırmak için DSÖ’nün uzun süredir çalıştığını biliyoruz.
Sağlık alanıyla ilgili literatür, özellikle bu literatürün oluşmasında en büyük pay sahibi olan dergiler uluslararasılaşmanın zeminini hazırlayan en önemli faktördür. Ortada bir pazar vardır ama pazarda alışverişlerin gerçekleşmesi için alıcının pazara, pazarda sunulan ürünlere uygun ve istekli hale getirilmesi başarılamazsa Pazar yerel dinamiklerle işleyen küçük boyutta kalır. Bu nedenle yapılan araştırma ve sonuçlarının tüm paydaşlara iyice anlatılması, tekniklerinin öğretilmesi ve teknolojinin pazarlanması birbirini izlemektedir. Bunu ifade ederken teknolojiye direnç değil, çıkış noktamız uygun teknolojinin uygun bir miktarda kullanıldığı bir dengenin arayışı olmalıdır.
Son dönemlerde sağlık diplomasisi adıyla uluslararası düzeyde devletlerin sağlık ilişkileri daha da canlanmış bulunmaktadır. Sağlık diplomasisini iyi uygulayan ülkeler aynı zamanda eğitim, ticaret, sanayi, bilişim, turizm, özellikle de sağlık turizmi gibi konularda güçlü iş birlikleri oluşturabilmektedir. Sağlık ve sağlık hizmetleri konusu dünyanın en tehlikesiz konusudur. İçinde siyaset oranı en az, insanları hayatta tutmaya çalışan, kadınları ve çocukları daha iyi bir dünyada yaşasınlar diye destekleyen çabaları içermektedir. Dolayısıyla ülkeler başka ülkelerden kendilerine gelen kişilerden en çok sağlıkçılara rağbet eder. Sağlık diplomasisi demek saydığımız insanlık amaçlarına katkı verirken ülkelerin iç işlerine karışmamayı, gidilen yerin kültürüne saygı göstermeyi ve kişisel menfaatleri öne çıkarmadan işlerin yapılmasını gerekli kılar.
Ülkemiz son yıllarda dünyanın birçok ülkesiyle ekonomik ve kültürel ilişkiler kurmada önemli başarılar elde etmiştir. Türk Hava Yolları’nın dünyanın en önde gelen hava yolu şirketlerinden biri olması bu başarılara büyük destek vermiştir. Daha önce adını sanını bilmediğimiz kırk beş Afrika ülkesine bugün seferler düzenleniyor. Özellikle sağlık turizmindeki iddialı çıkışlarımız sağlık diplomasisini iyi kullanmamızın gerekliliğini daha da önemli hale getiriyor. Bütün sağlıkçıların en az bir yabancı dili sorunsuz kullanmasının ne kadar önemli olduğuna dikkat çekmek isteriz. Yarınlarda dünyanın her yerinden gelen insanlarla rahatça iletişim kurabilen sağlıkçıların hizmetleri dillere destan olduğunda ülkemizin hangi konuda olursa olsun diplomatlarına daha saygılı bir tutum gösterilmesi doğaldır. Bu güzel umutlarla…
