Gürkan KÖROĞLU
Günümüzde koç ve mentor kelimelerini çok duyar olduk. Yaşam koçu, öğrenci koçu, kariyer koçu, ilişki koçu hatta son zamanlarda gelin koçu, fon koçu, … gibi koçlukları da duymaktayız:). Televizyon programlarında, sosyal medyada çok sık bir unvan olarak karşımıza çıkmaktadır. Peki bu koçluk, mentorluk, danışmanlık nedir? Birbirlerinden farkları nelerdir, sınırları nereye kadar uzanır?
Koçluk Tarihi
Koçluk 1970’li yıllarda başlamış ve son 20 yılda popüler olmuştur. 1995 yılında ICF (International Coach Federation) kuruldu ve Mayıs 1996 yılına kadar dünya üzerinde 60 şube açtı. Türkiye’de 2015 yılında ICF Türkiye kuruldu. ICF 2016 yılı rakamlarına göre dünya üzerinde ICF’e kayıtlı koç sayısı 20.000’i aştı.
Koçluk Nedir?
Macaristan’ın Kocs köyünde yapılan, adını ilk oradan alan “yaylı araba” koçluk anlamı daha sonrasında 1500’lü yıllarda “Coach” kelimesi İngilizce’de değerli malları bir noktadan diğerine taşınması için kullanılan kelimedir. Hâlâ İngiltere’de uzun yolculuklar için taşıma araçları için “coach” kelimesi kullanılmaktadır. Yukarıdaki tanımlar eşliğinde koçluk kelime anlamıyla “birini, bir yerden diğer bir yere götürmek”dir. Koçluk hizmeti alan kişiye, danışan ya da müşteri denir. Bütünsel yaklaşımla bakacak olursak koçluğun tanımı “Danışanın ulaşmak istediği hedefe koçun güçlü sorular sorarak danışanı daha fazla düşünmeye sevk ederek farkındalığını arttırıp, yaratıcı süreçler içine girmesine ilham verip hedefine ulaştırmaya yardımcı olduğu süreçtir.”
Çoğumuz özel hayatımızda ya da iş yaşamımızda çeşitli hedeflere ulaşmak isteriz. Fakat bu süreç içerisinde kendimize yeterince doğru soruları çeşitli sebeplerden sormayız, ya da sormaya cesaret edemediğimiz için sormayız. Koçun en önemli görevi danışanına farkındalığı arttırıcı güçlü sorular sorabilmesidir. Bir koçun yetkin olması gereken en önemli özelliklerden biri güçlü sorular sorarak danışanını düşündürüp kendi cevaplarını bulmaya teşvik etmesidir.
Koç, danışanın geçmişi ile ilgilenmez, koç şimdi ve gelecek ile ilgilenir. Koç sorumlulukları; danışanın ulaşmak istediği şeyleri keşfetmek, netleştirmek, uyum sağlamak ve bunlara teşvik etmek, danışan tarafından üretilen çözümleri ve stratejileri ortaya çıkarmak, danışanı sorumlu ve hesap verebilir tutmaktır.
Koçluk ne değildir?
Çoğunlukla koçluk mentorluk, terapist, danışman hatta psikolog ile karıştırılır. Koç tavsiye ve öneride bulunmaz, yönlendirme yapmaz, geçmişe odaklanmaz, teşhis koymaz, tedavi etmez, terapi yapmaz, cevaplar vermez. Koçun belirli bir alanda uzman olmasına gerek yoktur. Koç; kişiye ayna tutar, şimdi ve gelecekle ilgilenir, kişiye doğru sorular sorarak cevaplarını kişinin kendisinde bulmasını sağlar, kişinin güçlü yanlarının ortaya çıkmasına kılavuzluk eder.
Mentor Nedir?
Koçluğun en sık karıştırıldığı disiplin mentorluktur. Mentorluk; belli bir alanda, konuda uzman olan bir kişinin, uzman olduğu bu alanla veya konuyla ilgili bilgileri tecrübesiz ya da daha az tecrübeye sahip kişilerle paylaşma sürecidir. Mentor danışanına uzman oluğu konuda bilgi ve deneyim aktarır, akıl hocalığı yapar.
Koçluk ve Mentoluk arasındaki temel farklar
Koçun, danışanın konusunda bilgisi olmasına uzman olmasına ihtiyacı yoktur. Mentorun mentorluk hizmeti verdiği danışanına alanında deneyimi ve uzmanlığı olması gerekir. Koçluk hizmetinde bilgi aktarımı gerekli değildir. Mentorluk hizmetinde bilgi ve deneyim aktarımı gerekir. Koçluk, belli bir zaman dilimini kapsayan ilişkidir. Mentorluk, uzun zaman sürebilecek bir ilişkidir. Koçluk hizmetinde “olma” haline yönelik bir desteği içerir. Mentorluk hizmetinde “yapma” haline yönelik desteği içerir. Koçluk hizmetinde tavsiye ve yönlendirmeden uzak durulur. Mentorluk hizmetinde yönlendirme daha fazla kullanılır. Koçluk hizmetinde danışanın kendisini bulması üzerinde durulur. Mentorluk hizmeti ise kariyer, hedef odaklıdır. Koçluk yaklaşımında “Ne yapmayı istiyorsun” Mentorluk yaklaşımında ise “Beni izle, dinle ve yaptıklarımı örnek al” tarzı vardır.
Günümüzde ülkemizdeki Koçluk mesleğine bakış açısı
Aslında koçluk kendi içinde belli bir sistematiği, kuralları, araçları, belirli bir eğitim süreci, akreditasyonu, etik kuralları olan ciddi bir süreçtir. Maalesef ülkemizde yukarıda sayılan konuların hiçbirine sahip olmayan kendilerine çeşitli koçluk ve mentorluk ünvanları takan kişiler ortaya çıkmış ve koçluk mesleğine zarar vermeye, yanlış anlaşılmasına sebep olmaktadır. Hiçbir akredite eğitim almadan kendilerini yaşam koçu, beslenme koçu, kariyer koçu gibi ünvanlamalarla tanıtan, danışanları yanlış yönlendiren birçok kişi ile karşılaşmaktayız.
Bunun gibi birkaç sebep yüzünden Türkiye Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından 29.06.2013 tarih ve 28692 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak (Koç Seviye 6 – 15UY0215-6) Koçluk mesleği Ulusal Meslek Standardı kapsamına alınarak meslek olarak tanımlanmış ve standartı oluşturulmuştur. Bu standart ile koçluk mesleği ciddi bir sınav ve belgelendirme sürecine tabi tutulmuştur. Böylece koçluk mesleğini yapmak isteyenleri yasal bir zemine oturtmak, koçluk mesleğini koruma altına almak, danışanları korumak için ciddi bir adım atılmış durumdadır.
Koçluğun Faydaları
Profesyonel Koçluk insanın hayatında birçok fayda sağlamaktadır;
Kişinin hayatındaki olaylara farklı bir açıdan bakmasını sağlar
Kişiler arasındaki ilişkilerde etkinlik sağlar
Karar verme becerilerini geliştirir
Kişinin harekete geçmesini sağlar
Kişinin hayatında verimlilik artar
Kişinin hedefe koyma ve hedefe ulaşma becerisini arttırır.
ICF’in bağımsız olarak yaptırmış olduğu araştırmada profesyonel koçluk alan kişilerde artan üretkenlik oranlarının aşağıdaki olduğu saptanmıştır.
%70 oranında İş performansında artış
%61 oranında Yönetim becerilerinde gelişme
%57 oranında Zaman yönetiminde iyileşme
%51 oranında Takım çalışmasında verimlilik
Hayatınızda bir boşluk varsa orada koçluk vardırJ
