Scrap Danışmanlık Genel Müdürü Merdan ALTINÖZ yazdı…
Bu makalemizde, Maliye Bakanlığının imha işlemleri süreklilik arz eden mükelleflerin imha işlemlerini kolaylaştırmak amacıyla 496 sıra nolu tebliğ ile yayımlanan “İmha Oranı Uygulaması”nın yol haritasını ele alacağız. Maliye Bakanlığı’nın bugüne kadarki mevcut düzenlemeleri doğrultusunda, mükelleflerin imha işlemleri için vergi dairesine başvurusu ile görevlendirilen Takdir Komisyonu Yetkilileri, imha edilecek ürünlerin tespitini yapar, imha işleminin tamamlanmasından sonra da imha kararını düzenleyerek mükellefe tebliğ eder ve imha işlemleri tamamlanırdı. Yeni uygulamada ise imha işlemleri süreklilik arz eden mükelleflerin, imha oranı uygulamasını tercih etmeleri durumunda Takdir Komisyonuna gerek kalmaksızın imha işlemleri tamamlanacaktır.
İmha Oranı Uygulamasına Kimler Başvuru Yapabilir?
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler,
Son hesap dönemine ait bilançolarında yer alan rakamlardan net satışları ile aktif büyüklüğünün aritmetik ortalamasının 10.000.000-TL’nin veya öz sermaye büyüklüğünün 5.000.000-TL’nin üzerinde olan,
İmha işlemleri süreklilik arz eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilir.
İmha Oranı Uygulamasından Hangi Sektörler Faydalanır?
Yurt içinde satışa konu olan ancak, raf ömrünün çok kısa olması, bozulması veya son kullanma tarihinin geçmesi gibi nedenlerle iade alınan, insan ve çevre sağlığına zararlı olması nedeniyle imha edilmesi mecburiyeti bulunan;
Her türlü et ve et ürünleri (kıyma, pastırma, sucuk, salam, sosis gibi),
Her türlü süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt, ayran, kaymak, tereyağı, gibi),
Yumurta,
Taze sebze ve meyve,
Pasta, kek, börek, ekmek gibi her türlü unlu mamuller,
İlgili Bakanlık tarafından ruhsatlandırılan veya ithaline izin verilen insan ve hayvan sağlığı için kullanılan her türlü ilaç ve benzeri emtianın faydalanması uygun bulunmuştur. İmha Oranı Uygulamasına Başvuru ve İdareye Sunulacak Bilgi ve Belgeler
Söz konusu başvuru için, Gelir İdaresi Başkanlığı’na verilecek imha oranı başvuru formunun ekinde,
Uygulamadan yararlanılmak istenen yukarıdaki sektörler dışında kalan şirketler imha edeceği ürünlerin bu kapsamda olup olmadığı hakkında idareye başvuru yaparak bilgi alabilirler. Yurt dışına ihraç edilen ürünlerin, imhasının da yurtdışında yapılacağı için imha oranı uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Faydalanılmak istenen ürün grupları, bu ürün gruplarına ilişkin detaylı ürün listeleri,
Son beş hesap dönemine ilişkin ve miktar bazında yurt içi satışlar ve satıştan iadelerin bilgileri (her bir ürün bazında),
Son beş hesap dönemi içinde imha edilen emtia miktarını ve türünü, dönemler itibariyle gösterir tablo,
İmha işlemlerine ilişkin belgeler,
Kendi işletmeleri bünyesinde imha/atık bertaraf tesisleri bulunan ve ilgili mevzuat dahilinde yetki/lisans sahibi mükelleflerce, yetkilendirme/lisans belgesinin noter onaylı örneği,
ile birlikte başvuru yapıldıktan sonra Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından;
Mükellefin geçmiş yıllardaki işlemleri,
Fiili üretim aşamaları, satış, iade ve imha süreçleri,
Sektördeki diğer mükelleflerin durumu, yetkili idare, oda ve kuruluşların görüşleri ile uygun görülen diğer hususlar da dikkate alınmak suretiyle yapılacak araştırma sonuçları ve başvuruya ilişkin değerlendirmeyi içerecek şekilde görüş ve öneri raporu hazırlatılarak idareye intikal ettirilir. İdareye intikal eden raporu inceleyen komisyon tarafından her bir ürün için tespit edilen imha oranı mükellefin kabulüne sunulur. Mükellef tarafından kabul edildiği yazılı olarak bildirilen bu imha oranları, mükellefin kabul tarihinden itibaren uygulanmaya başlar. İmha oranı uygulaması, mükellefin kabul beyanında bulunduğu hesap dönemi ve bu hesap dönemini izleyen 5 yıl geçerlidir. İmha oranının yenilenmesi talebi, en geç mevcut imha oranının geçerlilik süresinin bitiminden 9 ay önce idareye, dayanak bilgi ve belgelerle birlikte yapılır.
İmha Oranı Uygulamasından Yararlanan Mükelleflerin İmha Tutanağında Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
İmha oranını uygulamasını kabul eden mükellefler imha işlemlerinde, mükelleflerce, her bir ürün itibariyle imha edilen emtianın emsal bedeli sıfır olarak kabul edilmek suretiyle söz konusu emtia değerlenir. İmha işleminin, mükelleflerin kendi işletmeleri bünyesinde bulunan atık işleme tesislerinde yapılması halinde, mükelleflerce en az iki nüsha imha tutanağı düzenlenir. Tutanak yetkililerce imzalanır. Tutanakta, tutanağın tarihi, mükellefin ad-soyad/unvanı, vergi dairesi, vergi kimlik numarası, imha yeri ve imha işleminin bu tutanakta ad, soyad, unvan ve imzası bulunan yetkililerin gözetiminde yapıldığına dair ibarenin bulunması zorunludur. Tutanağın ekinde, imhaya konu mallara ait iade faturalarına ilişkin icmal (iade faturasını düzenleyen mükellefin ad-soyad/unvanı, fatura numarası ve tarihi, iade mal cinsi ve miktar) bilgilerine yer verilir. İmha sonucu ortaya çıkan atıkların başka bir atık işleme tesisine gönderilmesi durumunda, mükellefler tarafından düzenlenen tutanak ve icmalin bir örneği sevk irsaliyesine eklenir. Tayin olunan imha oranı dahilinde gerçekleştirilen imha işleminin, mükelleflerce kendi işletmeleri bünyesinde yapılmaması, yetkilendirilmiş bir atık imha tesisine yaptırılması halinde ise imha edilecek emtianın sevki aşamasında, mükellefler veya emtianın dağıtıcısı firmalar tarafından yukarıda ifade edilen şekilde en az üç nüsha olarak düzenlenecek tutanak ve icmalin bir nüshası sevk irsaliyesine eklenir.
İmha Edilen Ürünlerin Maliyet Değerinin Belirlenen İmha Oranından Fazla Olması Halinde İmha İşlemleri Nasıl Uygulanacak?
İmha edilen ürünlerin maliyet değerinin belirlenen imha oranından fazla olması durumunda belirlenen imha oranını aşan ürünler için, mükellefler vergi dairesine başvuruyu yapacak ve Takdir Komisyonu Yetkilileri imha edilecek ürünlerin tespit edecektir. İmha sonrasında Takdir Komisyonu imha kararını düzenleyip mükellefe tebliğ edecek ve imha işlemleri tamamlanacaktır.
İmha İşlemleri Bildirim Süreleri
İmha oranına sahip şirketler her yıl, ilgili olduğu yıla ait gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içinde her bir ürün itibariyle hazırlanacak imha oranı yıllık takip raporu bir dilekçe ekinde idareye ibraz edilir.
İmha Oranın İptali
Aşağıdaki hallerde imha oranı uygulaması iptal edilecektir:
Mükellefin imha işlemine ilişkin belgelendirme prosedürlerine uymaması,
Mükellef tarafından gerek başvuru esnasında gerekse sonraki aşamalarda (imha oranı yıllık takip raporu dâhil) ibraz edilen bilgi ve belgelerin eksik, yanlış veya yanıltıcı olduğunun anlaşılması,
İmha oranı yıllık takip raporunun süresinde verilmemesi,
İdare tarafından imha oranlarının revize edilme talebinin mükellef tarafından kabul edilmemesi.
Değerlendirme ve Sonuç
Makalemizde açıklamaya çalıştığımız nokta, her ne kadar imha oranı uygulamasının amacı mükellefin imha işlemlerini kolaylaştırmak gibi görünüyorsa da mükellefler için zor ve uygulanabilir olmamasıdır.
Nedenlerini özetleyecek olursak;
Alınan imha oranının her bir ürün türü için farklı değere sahip olması,
Alınan oranın beş yıl boyunca kullanılacak olması ve
Alınan oran üzerinden imha edilecek ürünler için Vergi Dairesi uygulamasının devam edecek olmasıdır.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgi için “www.scrap.com.tr/imha-mevzuatlari” bölümünden ilgili tebliğ ve formlara ulaşabilirsiniz.
