Farklı, değişik, yeni fikirler geliştirmek ve uygulamak olarak tanımlanan inovasyon terimi, artık her alanda sık duyduğumuz terimler arasında yer alıyor. Hayatımızda inovasyonun yeri giderek büyüyor. Özellikle sağlık sektöründe yaşanan yenilikler, sağlık çalışanlarının çok yönlü gelişmesini ve yeni roller üstlenmesini zorunlu kılıyor. Tüm bu gelişim ve değişimlerden hemşirelik mesleği de nasibini alıyor. Artık hemşireler hasta bakımına yenilik getirmek, bakım maliyetini azaltmak ve hemşirelik hizmetinin kalitesini arttırmak amacıyla inovasyon temalı yeni, farklı, sıradışı projeler üretiyorlar. Bu ve buna benzer pek çok konuyu, hemşirelikte inovasyon denince akla gelen ilk isim olan Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim, Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Dr. Yeliz Doğan Merih’e sorduk:
Hemşirelikte inovasyonu ilk olarak nasıl aktive ettiniz?
Hemşirelikte inovasyon sürecinin başlatılmasının temel basamaklarını; fırsat yaratmak, motivasyonu sağlamak, yol gösterici süreçleri desteklemek ve süreci cazip hale getirecek modelleri dizayn etmek oluşturmaktadır. Bu basamaklar; hemşirelerin inovasyon sürecine olan katılımlarını arttırarak, hemşirelerin maliyet etkin, hedefleri belirlenmiş ve kaliteli sağlık bakım sistemine entegrasyonlarını sağlayacaktır. Hemşirelikte inovasyon sürecini aktive etmede; süreci tanıtacak, cazip hale getirecek ve yol gösterecek bilimsel aktivitelerin yapılmasının yeri büyüktür. Bu aktiviteler, hemşirelerin bilimsel süreçlerde kendilerini ifade etmeleri için etkin bir platform niteliği taşır. Bu amaçla 2012 yılında hastanemiz 150. yıl kutlama etkinlikleri içerisinde, hemşirelikte inovasyon sürecini aktive etmek amaçlı alanında bir olma niteliği taşıyan, “Hemşirelikte İnovasyon” isimli ödüllü proje yarışmasını gerçekleştirdik. Proje yarışmasının amacı “hemşirelik hizmetlerine yenilik getirmek, bakım maliyetini azaltmak, hemşirelerin klinik hizmetlerinde pratik, uygulanabilir, zaman yönetimine uyan ve hizmeti geliştirici yeni hemşirelik uygulama örneklerini ortaya koymalarını sağlamaktır.
Hemşirelikte en iyi uygulama proje yarışmasını nasıl organize ettiniz?
Yola çıkış noktamız öncelikle mesleğimiz için faydalı, fark meydana getiren, mesleki değişim ve gelişim sürecini destekleyici bilimsel bir etkinlik düzenlemekti. Zeynep Kamil Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri, alanında birçok kez ilklere adını yazdırmış ve hemşirelik mesleğinde önemli olan birçok ödülü almaya hak kazanmıştır. Bu güzel mesleki değişim sürecini tüm meslektaşlarımıza yaymak, bu alanda motive edici bir model olmak amacı ile yarışmamızı ve sempozyumumuzu organize ettik. Profesyonel bir hemşirelik mesleği için tüm çabalarımızın içerisine, yeni ve fark yaratan bir uygulama daha eklemek amacı ile organize ettiğimiz “Hemşirelikte İnovasyon Proje Yarışması” mesleğimizi daha iyiye götürmek ve bakım kalitesini arttırmak amacı ile dizayn edilmiş etkin bir bilimsel etkinlik niteliği taşımaktadır.
Hemşirelikte en iyi uygulama proje yarışması hakkında ayrıntılı bilgi alabilir miyiz?
- yıl kutlama etkinliklerinde başlattığımız sürecimizde, hemşirelik hizmetleri içerisinde yer alan alanlarda belirlenen sorunların giderilmesi amaçlı yeni uygulama örnekleri veya varolan hizmet sunumlarının daha etkin, pratik, zaman yönetimine uyan ve bakım kalitesini artıran özellik kazanmasını sağlamak amacı ile belirlenen inovatif örneklerin başvuruları kabul edilmiştir. Hemşirelikte inovasyon süreci aktive etme adına 5 yıldır çok emek harcadık. Hemşirelik hizmet alanlarının tamamını kapsayan alanlarda (tedavi hizmetleri, bakım hizmetleri, eğitim ve danışmanlık hizmetleri, hemşirelik hizmet kayıtları) inovasyon başvurularının yapıldığı yarışmamıza ilk yıl hastanemizden 29 başvuru yapılmış, bilimsel kriterler baz alınarak hazırlanan skala sonucunda yapılan değerlendirmede; 4 başvurunun hemşirelik alanına yenilik getirecek buluş niteliği taşıdığı belirlenmiştir. 2013 yılında ise projemizi daha fazla meslektaşımıza duyurmak için yola çıktık. Bu aşamada hastanemizin önderliğinde yarışmamız İstanbul genelinde çalışan tüm hemşirelerimizin inovatif yeni uygulama örnekleri ile katılabileceği bir bilimsel etkinlik haline dönüşmüştür. 2013 yılında hastanemiz hemşirelik haftası kutlamaları kapsamında süreci aktive etmek, hemşirelerimizin inovasyon konusunda farkındalığını arttırmak amacı ile Hemşirelikte İnovasyon Sempozyumu düzenlenmiştir. 2013 yılında İstanbul genelinde toplamda 50 başvurunun yapıldığı, değerlendirme sonucunda; 16 başvurunun hemşirelik alanına yenilik getirecek buluş niteliği taşıdığı belirlenmiştir. 2014 yılında inovasyon sürecimiz daha da büyüyerek Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu bünyesindeki hemşirelik haftası kutlamaları dahilinde Ülkemizdeki tüm hemşirelerin katılabileceği bir bilimsel şölen haline dönüşmüştür. Türkiye genelinde 200 başvurunun yapıldığı yarışmada Zeynep Kamil Hastanesi hemşireleri 33 inovatif buluşla ilk sırada yer almıştır. 2015 yılında sempozyum ve yarışma yine hastanemiz bünyesinde gerçekleşmiş ve yarışmaya 29 hemşirelik buluşu katılmıştır. 2016 yılında tekrar İstanbul genelinde gerçekleştirilen Sempozyum ve yarışmamıza rekor sayıda inovatif hemşirelik buluşu katılmış bu buluşların 67’si Zeynep Kamil Hastanesi hemşireleri tarafından gerçekleştirilmiştir.
Hemşirelikte inovasyon projelerinin hayata geçirilmesi için hangi yolları izlediniz?
Hemşirelik hizmetleri bünyesinde geliştirilmiş tüm inovatif buluşlar bizler için çok değerli. Bu buluşların sadece kağıt üzerinde kalmasını istemedik. Projeleri hayata geçirmek adına zorlu bir yola çıktık ama başardık. 5 yıllık süreçte hastanemiz bünyesinde hemşirelerimizin ürettiği inovatif buluşların korunması adına patent ve faydalı model başvurularında bulunduk. Bu süreçte 30 civarında patent belgesi aldık. Ülkelerin gelişmişlik kriterleri arasında patent oranları oldukça önemli. Biz hastanemiz hemşireleri olarak yaptığımız buluşlara aldığımız patent belgeleri ile bu süreci oldukça desteklediğimizi düşünüyoruz. Aşağıda ilk belgeleri alan hemşirelerimiz var, yüzlerindeki gurur ve mutluluğu inovasyona ilgisi olan tüm hemşirelerin yaşaması bizim temel amacımız. Belgelendirme süreci biten buluşlarımız için İstanbul Sağlık Endüstrisi Kümelenmesi (İSEK) ekibine katıldık. Bu bilimsel ekip içerisine üye olan tek hemşirelik ekibi bizleriz. Bu kümelenme ekibi sayesinde birçok kez İstanbul Ar-Ge fuarlarından davet aldık, projelerimizle katılarak, buluşlarımızın hayata geçmesi için tanıtımlar yaptık. Şuanda birkaç buluş için üretim süreci aktive edilmek üzere, belki de birkaç yıl sonra hemşirelerimizin buluşlarını hizmet sunumlarında kullanmaya başlayacağız.
Sonuç olarak ne ifade etmek istersiniz?
Hemşirelik hizmetleri bünyesinde inovatif süreci aktive etmek benim için çok zorlu ama bir o kadar da güzel sonuçlanan bir yol haritası oldu. Evet Zeynep Kamil Hastanesi Hemşireleri olarak inovasyonu kurum kültürü haline getirdik. Ama tüm hastaneler bizim kadar şanslı değil. Farklı kurumlarda birçok hemşire aslında inovatif fikirlere sahip ama yol gösterecek bir rol modeli olmadığından bu fikrini hayata geçiremiyor, kendini kısıtlıyor ve buluşları hayal olarak kalmaya devam ediyor. Bizim sürecimiz hep destekle başladı hemşirelerimize rol model olduk, yol gösterdik, cesaretlendirdik, motive ettik, eğitimler verdik ve sonuç mükemmel. İşte bu süreci yeteneği olan tüm hemşirelere entegre etmek için Ülkemizde ilk defa alandaki hemşirelerin kurduğu “İnovatif Hemşirelik Derneği”ni kurduk. Bu dernek aracılığı ile hastanemizde başardığımız süreci Ülkemiz genelindeki tüm hemşirelere yaymak istiyoruz. Başlatmış olduğumuz inovasyon sürecimize tüm meslektaşlarımızın katkı, katılımlarını bekler ve bu süreçte bizi motive eden, emeği geçen tüm yöneticilerimize, sağlık bakım hizmetleri proje organizasyon ekibime ve inovatif hemşirelerimize çok teşekkür ederim.