Esra ÖZ yazdı…
Medyadan uzak duran hekim ve bilim insanlarının medya ile ilişkilerini çok iyi şekilde sürdürmeleri gerekiyor.
Medyada sık sık karşımıza çıkan bilim haberlerine güveniyor musunuz? Bu konuda sorun yaşayanların, bilimsel okuryazarlık alışkanlığı kazanmaları hayatlarını kolaylaştıracak. Neil deGrasse Tyson’ın dediği gibi, “Bilimsel okuryazar olmak, başkası palavracı olduğunda bunu bilmektir.”
Bilim durağan olmamasının yanında sürekli değişen ve gelişen bir özelliğe sahip. İşte bu noktada bilimsel gelişmelere bakışımızı bilimsel okuryazarlık çerçevesinde ele almalıyız. Bu çerçeveden baktığımızda bilim, sağlık ve teknoloji alanındaki gelişmeleri anlama, yorumlama ve bilimsel süreç becerilerine sahip olmak kolaylaşıyor. Bilgilerin doğru ya da yanlış olduğunu anlamakta zorlanıyor musunuz? Kafa karıştırıcı, çelişkili bilgilerle karşılaşıldığında ne yapacağınızı biliyor musunuz?
Şüpheci olun
Bilim, şüphecilikle ve sorgulayarak başlar. Sosyal medyada yeni bir bilgiyle karşılaştığınızda, Bu bilgi doğru mu yoksa yanlış diye mutlaka şüphe ile yaklaşın.
Açıklamayı yapan kişinin kim olduğuna bakın
Öncelikle yayınlanan haberde söz sahibi olan kişinin araştırma alanı olup olmadığına bakın. Bu kişinin bu açıklamayı yapması için gerekli niteliklere sahip mi? Diplomasına, uzmanlık alanına, bilimsel yayınlarına, klinik vaka çeşitlerine bakmakta fayda var. Ayrıca bu kişi bu açıklamadan ne gibi fayda sağlıyor?
Ünlü etkisine karşı dikkatli olun
Son dönemlerde açıklama yapanlar ünlü ise, söylediklerinden çok o kişinin ışıltısına kapılanlar oluyor. Ünlü olduğu için bu kişiyi sevenler, diğer özelliklerini göz ardı ederek olayı ele alabiliyor.
“Yapılan bir araştırma” cümlesinden uzak durun!
Kaynağı belirsiz olan ve “yapılan bir araştırma” cümlesi ile belirsizliği tescillenen içeriklerin dijital ortamda yayılımı çok hızlı oluyor. Söz edilen araştırmanın gerçekten yapılıp yapılmadığı, güvenilir olup olmadığına bakılmaksızın, sonucuna inanan insanlar sağlıklarından olabiliyor. Bu tür içeriklere güvenmeyin, araştırmanın kimin tarafından, ne zaman, hangi koşullarda, ne için ve nasıl yapıldığının mutlaka belirtilmesi gerekiyor. Araştırmanın kaynağının belirtilmesi ise, ayrıca önem taşıyor. Dijital ortamda kaynaksız içerik paylaşmak çok kolayken, bilim dünyasında kaynak göstermediğiniz hiçbir içeriğin önemi yoktur ve ciddiye alınmaz. Aynı mantık içerikler ve haberler için de geçerli olmalı.
Bilim haberleri ilgi çekmesi için daha popüler olacak hale dönüştürülüyor. Bu nedenle de haberler magazinsel, abartılı, şaşırtıcı ve mucize gibi sunulabiliyor. Bu haberleri sorgulamadan doğru kabul edenlerin yanı sıra hangisinin gerçek olduğunu sorgulayanlar da oluyor. Haberlere güvenmeden önce şüphe süzgecinizden geçirmekte fayda var. Bilimsel içerikli haberlerle karşılaştığınızda, bilimsel okuryazarlık bilinciyle hareket etmek hayatınızı kolaylaştıracak.
İyi bir bilimsel okuryazar olmak için şunları yapın:
- Uzmanların, konu ile ilgili bilgisi olup olmadığını araştırın.
- Kişisel değil kanıtlara dayalı karar vermeye çalışın.
- Rasyonel karar vermek önemli olacak.
- Konuya merak duygusuyla ve sorularla yaklaşın.
- Kesinlikten öte değişen ve gelişen bir bakış açısı kazanmaya çalışın.
- Bir problemi çözmede ve bir eylemi gerçekleştirmede bilimsel bilgileri kullanın.
- Bilimi, sözde bilimden ayırt edebilmek için dikkatli olun.
- Öznel değil nesnel bir bakış açısı kazanmaya çalışın.
- Kanıtları propagandadan, olguları kurgulardan ayırın.
- Merak ettiklerinizi sorun, araştırın ve bunların cevaplarını bulmaya çalışın.
- Medyada yayınlanan bilimsel haberlerin, gerçeklik ve güvenirliklerini değerlendirin.
- Bilimsel bilgilerin kaynağını ve bu bilgilerin elde edilmesinde kullanılan metotları inceleyin.
İletişim her şeyin temeli
Medyadan uzak duran hekim ve bilim insanlarının medya ile ilişkilerini çok iyi şekilde sürdürmeleri gerekiyor. Eğer siz gazetecileri düşman görürseniz, onlar da sizi düşman olarak algılar. Bu nedenle de medyada uzman sorunu yaşadığında basın mensuplarına kızmamanız gerekir. Siz nasıl acil vakada zamanla yarışıyorsanız, gazeteci de her daim zamanla yarışıyor. Bunun için, karşınızdakini suçlamak yerine, bilimsel okuryazarlık bilinciyle hareket edip basın mensupları ile iyi bir iletişim kurarak bu sorunun çözülmesine yardımcı olabilirsiniz. Unutmayın, iyi iletişim birçok kapının açılmasını sağlar. Doğru iletişim yöntemi, istekleriniz gerçekleşmesini sağlar. Tercih sizin…