(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Verilen hizmetin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir…” hükmü, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde
“…79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.
79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.
79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı veya satış tutarı tespit tutanağı düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır.
…
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir. Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
…
79.2.2.7. İsteklinin Kendi Ürettiği, Aldığı veya Sattığı Mallara İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre aşırı düşük teklif açıklamasına konu mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı ile açıklama yapılabilir.
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içinde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.
…
79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir. 79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez…” açıklaması bulunmaktadır.
Görüntüleme Hizmet Alımlarında Aşırı Düşük İşlemleri İle İlgili Güncel Kamu İhale Kurulu Kararına Göre;
Konu ile ilgili olarak Kamu İhale Kurumuna yapılan itirazen şikayet başvurusunda; İhale uhdesinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı şöyle ki;
- Teklif edilen cihaz için ………Medikal Sistemlerden alınan proforma faturanın mevzuata aykırı olduğu, sunulan proforma fatura ve diğer belgelerin detaylı incelenmesi neticesinde aşırı düşük açıklamalarının uygun olmadığının anlaşılacağı,
- Bilgisayarlı tomografi cihazına ait x-ışın tüpü için sunulan fiyatların piyasa koşulları ve güncel alım fiyatları dikkate alındığında gerçeği yansıtmadığı, tomografi cihazının ayrılmaz bir parçası olan x-ışın tüpünün cihazın çalışması için zorunlu olduğu ve yüksek maliyet gerektirdiği, piyasa araştırması yapılması halinde bu hususun ortaya çıkacağı,
- Söz konusu aşırı düşük teklif açıklamalarının İdari Şartname’nin 25’inci maddesi dikkate alındığında eksik olduğu, ayrıca teklif fiyata dahil giderler için yapılan açıklamaların mevzuata da aykırı olduğu, teklif fiyatına dahil olduğu belirtilen maliyet kalemlerinin piyasa gerçekleri ve ihale dokümanında belirtilen mali koşullar ile örtüşmediği, İdari Şartname’nin 25.3.1 ve 25.3.2’nci maddelerinde belirtilen giderlerin piyasa fiyatlarının çok altında gösterildiği, söz konusu bedeller ile işin yapılamayacağı,
- NDK lisans ücretleri ile alakalı açıklama yapılmadığı, diğer taraftan, İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde cihaza ait kalibrasyon giderlerinin yüklenici tarafından karşılanacağının düzenlendiği, ancak anılan istekli tarafından her yıl yapılması gereken cihaz kalibrasyonları ile alakalı da herhangi bir açıklama yapılmadığı,
- Teknik Şartname kapsamında cihaz kurulumuna ilişkin teknik hususların düzenlendiği, elektrik, mekanik altyapı uyumu, kalibrasyon, lisans/izin, testler, kullanıma hazır hale getirme, dekorasyon ve zırhlama maliyeti gibi çok sayıda yükümlülük bulunduğu, anılan istekli tarafından kurulum maliyeti analizinin usulüne uygun yapılmadığı ve idareyi yanıltıcı beyanda bulunulduğu, Ayrıca kurulum yapacak firmanın yetki belgelerinin de usule uygun olması gerektiği, ilgili istekli tarafından ………… System Türkiye Ltd. Şti.nin cihazın kurulacağı alandaki inşaat işlerini yapacağının belirtildiği, ancak belirtilen kuruluşun NACE kodunun bu iş için uygun olmadığı, ilgili firmanın inşaat ve tıbbi sarf malzemesi firması olmadığı, tıbbi cihaz firması olduğu, cihazın kurulacağı alandaki inşaat işlerini ve tıbbi sarf işlerini yürütemeyeceği, bahse konu hususta Kamu İhale Kurulu’nun 2017/UH.III-2082 sayılı kararının bulunduğu, Öte yandan, anılan isteklinin fiyat teklifi aldığı firmaların NACE kodlarının da mevcut işi yapmaya elverişli olmadığı, ilgili firmaların NACE kodunun faaliyet konusu ile ilgisiz olduğu, işin niteliğini karşılamadığı,
- Anılan istekli tarafından yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen yetki belgesi, yaş gibi taahhütnamelerin alındığı firmaların, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan mektup/proforma faturadaki firmalardan farklı olduğu,
- Teklif edilen cihazların hangi finansal koşullarla tedarik edeceği konusunda bir açıklamada bulunulmadığı, amortisman çizelgesinin sunulmadığı, yüksek maliyetli cihaz alımlarında amortisman hesaplaması yapılmadan sunulan analizlerin eksik kabul edilmesi gerektiği, cihazların mülkiyetine sahip olunup olunmadığı, hangi yolla (kiralama veya satın alma) temin edileceği hususlarının açıklanmadığı, bu durumun teklifin ciddi şekilde değerlendirilmesini imkânsız hale getirdiği, ayrıca cihazları temin ederken öz sermaye mi kredi mi kullanılacağı hususunun belli olmadığı, kredi kullanılacaksa kredinin ödeme planı ve finansal değerler ile ilgili herhangi bir açıklama sunulmadığı, cihazın ekonomik ömrünün dikkate alınmadığı, yıllık veya aylık amortisman maliyetinin ortaya konulmadığı, cihazın teknik ömrünün, Teknik Şartname veya üretici belgeleriyle uyumlu olması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Yapılan incelemede, İdarece 13.03.2025 tarihinde EKAP üzerinden ……….. Görüntüleme ve Sağlık Hiz. A.Ş.ye “Aşırı Düşük Fiyat Sorgulama” konulu yazının gönderildiği, ilgili yazıda “…Bilgisayarlı Tomografi Görüntüleme ve Raporlama Hizmet Alımı İşi ihalesinde İdari Şartnamenin 33. maddesine istinaden yapılan sınır değer hesaplamasında sınır değerin altında kalan teklifiniz için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 38. maddesine istinaden aşağıda belirtilen parametler doğrultusunda aşırı düşük fiyat açıklamasının 7 (yedi) iş günü içerisinde ihale komisyonumuza sunmanız hususunda; Gereğini bilgilerinize rica ederim.
Aşırı Düşük Açılama Parametleri : 1- 128 Kesit Tomografi Cihazı kullanım bedeli 2- Hizmetin sunulacağı cihaz veya cihazların kurulum maliyetinin (cihazların montajı, ve montaj için geçerli donanımlar, ve entegrasyonlar, cihazların kurulumu için gerekli inşaat ve tefrişat giderleri) 3- Hizmetin sunulacağı cihazın bakım-onarım maliyeti (cihazların işletilmesi için gerekli olan her tür teknik parça, bakım onarım ve kalibrasyona ait giderler 4- Tıbbi sarf malzeme, kırtasiye maliyeti ve kurşun önlük, gonat, troid koruyucusu maliyetleri 5- Raporlama maliyeti” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür. Bu kapsamda idarece aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında açıklanması istenilen önemli teklif bileşenlerinin tomografi cihazı kullanım bedeli, cihaz kurulum maliyeti (montaj, montaj için geçerli donanımlar, entegrasyonlar, inşaat ve tefrişat giderleri), cihaz bakımonarım maliyeti (her tür teknik parça, bakım, onarım ve kalibrasyon giderleri), tıbbi sarf malzeme, kırtasiye, kurşun önlük, gonat, troid koruyucusu maliyetleri ve raporlama maliyeti olarak belirlendiği tespit edilmiştir.
Cihaz bakım-onarım maliyeti kapsamında kalibrasyon giderinin de açıklanması gerektiği, bu kapsamda ……. Görüntüleme ve Sağlık Hiz. A.Ş. tarafından 20.03.2025 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklama dosyasında ……… Systems Türkiye Ltd. Şti.den alınan bilgisayarlı tomografi görüntüleme sistemine ilişkin fiyat teklifinin bulunduğu, ilgili fiyat teklifinin ekindeki “Kayıt ve Şartlar” bölümünde “YER HAZIRLIĞI: Cihazların montajı, montaj için gerekli donanımlar ve cihazların kurulumu için gerekli inşaat ve tefrişat giderleri teklife dahildir. TESLİMAT: Fiyat …….. Devlet Hastanesi’ne teslim fiyatıdır. Sistem ile birlikte, Otomatik Enjektör, UPS-Kesintisiz Güç Kaynağı, Medikal CD/DVD Robotu, 3 adet kurşun önlük, 2 adet pediatrik kurşun önlük, 3 adet tiroid koruyucu, 2 adet kurşun gözlük, 3 adet gonad koruyucu, 1 adet bilgisayar- yazıcı teslim edilecektir. GARANTİ: Sistem 3 (üç) yıl boyunca Yedek parça, X-lşın tüpü, Bakım-Onarım ve kalibrasyonlar dahil garanti kapsamındadır…” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.
Anılan istekli tarafından bilgisayarlı tomografi görüntüleme sistemine ilişkin alınan fiyat teklifine cihaz montajı, montaj için gerekli donanımlar, cihazların kurulumu için gerekli inşaat ve tefrişat giderleri, otomatik enjektör, UPS-kesintisiz güç kaynağı, medikal CD/DVD robotu, kurşun önlük, pediatrik kurşun önlük, tiroid koruyucu, kurşun gözlük, gonad koruyucu ve bilgisayar-yazıcı gibi gider kalemlerinin dahil edildiği, bir diğer ifade ile aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı uyarınca açıklanması istenen bileşenlerin ayrı ayrı fiyatlandırılmadığı görülmüştür. Diğer taraftan, aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı incelendiğinde, NDK lisans ücretinin açıkça önemli teklif bileşeni olarak belirtilmediği, bir diğer ifade ile söz konusu giderinin açıklanmasının istenmediği, ancak aşırı düşük teklif açıklama dosyasında yer alan maliyet bileşeni tablosundan anılan isteklinin NDK lisans maliyeti için Nükleer Düzenleme Kurumu internet sitesinde yer alan veriler dikkate alınarak 28.931,00 TL öngördüğü anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, NDK lisans ücretinin önemli teklif bileşeni olmadığı, bu açıdan başvuru sahibinin ilgili hususa yönelik iddiasının yerinde olmadığı, ancak cihaz bakım onarım maliyeti kapsamında açıklanması gereken kalibrasyon giderinin bilgisayarlı tomografi görüntüleme sistemine ilişkin alınan fiyat teklifine dahil edildiği, aşırı düşük teklif sorgulama yazısında önemli maliyet bileşenlerinin sayma yöntemiyle belirtildiği dikkate alındığında, her bir maliyet kaleminin ayrı olarak açıklanması gerektiği anlaşılmış olup, söz konusu aşırı düşük teklif açıklamalarının bu yönüyle kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
