Kanser taramalarında, tümor tanısı koymada ayrı ayrı faydalanılan PET ve MR görüntüleme sistemlerinin avantajlarından tek bir sistemde aynı anda faydalanmak üzere Siemens Healthcare dünyanın ilk hybrid PET-MR sistemini geliştirdi. Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi de ülkemizdeki ve bölgemizdeki Siemens marka ilk entegre PET-MR cihazını hastaların hizmetine sunacak. Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Radyoloji Departmanı’ndan Prof. Dr. N. Cem Balcı, PET-MR ile ilgili sorularımızı cevaplandırdı.
PET MR teknolojisi ilk olarak hastanenizde kullanılmaya başlandı. Cihazın detaylarını biraz anlatır mısınız?
PET-MR yeni bir teknoloji. PET-MR cihazı bir 3 Tesla MR cihazı içerisine PET dedektörlerinin yerleştirilmesiyle oluşturulmuş bir cihaz. PET dedektörlerinin manyetik alan olan MR cihazının içerisinde aynı anda çalışması yüksek teknoloji gerektirmektedir. Bu şekilde hekimler tek çekimde karar vermekte hasta başka görüntüleme işlemine gerek duymamaktadır. PET dedektörleri de HD yüksek çözünürlük özelliğindedir. MR cihazı içerisindeyken hastanın bir yandan “Tüm Vücut MR”ı kısa zamanda çekilir, diğer yandan da PET görüntülemesi yapılmaktadır. Şimdiye kadar onkoloji hastaları hem tanı için hem evreleme için ve hem de tedaviye cevap için görüntülemeye tabi oluyorlar. Tanı için elimizde değişik görüntüleme modaliteleri var. Bunlardan en hassası tümör tanısında MR ve özgüllüğü artıran diğer bir tanı yöntemi de PET. Tanıda etkinliği artırmak için PET’de bizim tanı koyamadığımız santral sinir sistemi, beyin tümörleri ve sıçramalarını, müsinöz tümörler gibi PET’in başarılı olamadığı FDG tutulumu olmayan tümörleri, kemik iliği metastazlarını, karaciğerdeki tümörleri biz MR’da daha iyi görüyoruz. PET ile ise; lenf modları tutulumlarını, akciğer lezyonlarının tutulumlarını ve tümörün diğer tüm uzak yayılımlarını daha iyi görüyoruz. Evrelemede lokal evrelemeyi, tümörün organ sınırını ne kadar taşıp taşmadığını MR ile detaylandırıyoruz. Bu durumda hasta; tümör tipleri ve lokal evreleme için, hem PET’e hem MR’e ayrı ayrı giriyor. Hastaların bunlara ayrı ayrı girmesi daha fazla masraf ve de zaman israfına yol açıyor. Bunların ikisinin bir arada kullanıldığı PET-MR teknolojisi ile biz artık tümör tanısını, evrelemesini ve tedaviye cevabını tek seansta görüntülemeye sahip oluyoruz.
PET-MR nasıl uygulanıyor?
Hastaların PET-MR işleminden en az 24 saat öncesinden vücudu yoracak ve zorlayacak bütün egzersiz ve ağır işlerden kesinlikle kaçınması gerekmektedir. Hastalar ayrıca çekimden 6 saat önce yemek yeme ihtiyacı karşılamalı ve ardında çekim bitene kadar kesinlikle bir şey yememelidir. Tetkiklere gelirken kan şekerinin normal seviyelerde seyretmesi oldukça önemli bir faktördür. Hazırlık için açlık kan şekerinin değerlendirilmesinden sonra radyofarmasötik (görüntüleme maddesi) enjeksiyonu için damar yolu açılır. Bir radyofarmasötik (çoğunlukla şeker benzeri molekül olan 18F-FDG) madde kol damarından verilir. Radyofarmasötik enjeksiyonundan sonra verilen maddenin vücuda dağılması için 30-60 dakika kadar beklemek gerekir. Bazı hastalarda bu bekleme süresinde “hedef organlara yönelik” MR çekimleri yapılabilir. Sonra hasta 40-45 dakika sürecek tüm vücut MR incelemeye girer aynı anda PET görüntüleri de elde edilir.
Cihaz hangi hastalıkların tanısında kullanılıyor?
Ağırlıklı kanser hastalıklarının tanısında kullanılıyor. Ayrıca, Alzheimer hastalığının erken tanısında hastaya verilen radyoaktif materyallerle alzheimere yol açan plakların görüntülenmesinde faydalı olacak. Alzheimerın daha erken tanısında yararlı bir cihaz. Ayrıca kalp hastalıklarında kalp canlılığını tespit etmede yardımcı olacak. Enfarktüs geçiren hastalarda kalp canlılığının ne kadar olduğunu bize gösterecek.
PET-MR’ın hedefli tedavideki rolü nedir?
Hedefli tedavilerde hedefi doğru bulmamız gerekiyor. Patolojik tetkikler yapılıyor. Başka yerlere sıçrama varsa biyopsi yaptığımız genetik haritalamasını bize veremeyebiliyor. Hedefli tedavide yanlışlıklar olabiliyor. Bilim insanları genetik varyasyonların görüntülemeye nasıl aksettiğini haritalayarak araştırıyorlar. PET-MR bize bu uzun soluklu projede çok yardımcı olacak ve tümör haritalamasını çıkararak, tümördeki genetik değişkenliğe göre tedavi planlaması yapılacak.
Güvenilir teşhis koymak artık mümkün mü?
Evet. Hem PET’in hem MR’in özgüllüğü ve duyarlılığı bir arada olunca bunlar birbirine eklenince çok daha kesin tümör tanısı konabiliyor. PET-MR yapılan yayınlara göre PET-CT’ye göre yüzde 73’e kadar daha az radyasyon veriyor. Bu da çocuk ve gençlerde, uzun takip gerektiren kanser türlerinde güvenle kullanılabiliyor.
Cihaz ile ilgili eğitimler alındı mı?
Cihaz ile ilgili eğitimler Almanya’dan gelen bir aplikasyon uzmanı tarafından teknisyenlere burada verildi. Ayrıca hem radyoloji uzmanları hem de nükleer tıp uzmanları yurt içinde ve yurt dışında kongre ve hastane ziyaretleri ile bu cihazın eğitimini aldılar.
PET-MR cihazı ile Türkiye’de görüntüleme alanında neler değişti?
Bu cihaz kanser tanısı, evrelemesi ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde daha sık kullanılacak. Kanser hastaları için büyük kolaylık olacak. Hastalar ellerinde bir çanta CD ile değişik görüntüleme modalitelerine girip çıkarak karşımıza geliyorlardı, birçok incelemeye girip net bir sonuç alamıyorlardı. Hastalar artık PET-MR ile net bir sonuç alacaklar. Bunun ülke ekonomisine de bir katkısı olacak. Yapılan deneme çekimlerinde, PET datasında göremediğimiz bazı kanser türlerini MR datasında, MR datasında tam net olarak kanser olup olmadığını söyleyemediğimiz bazı oluşumları PET datasıyla görme şansımız oldu.
Neden Siemens’i tercih ettiniz?
Siemens bu cihazı piyasaya ilk sunan firma olduğu için ve uzun yıllar içerisinde deneyimler kazandıkları ve profesyonelliklerine güvendiğimiz için tercih ettik. Kendini kanıtlamış bir cihaz olsun istedik, stabil olsun istedik. Bu sebeple 2012 yılından bu yana yurt dışında kullanılan PET-MR cihazını hastanemize kurduk.
Mesleğiniz açısından teknolojideki en büyük beklentiniz nedir?
Hedefli tedavideki hedefleri haritalamayla belirlemenin dışında ayrıca bu hedeflere götürecek tedavilerin görüntülemede işaretlenerek daha etkin hale getirilmesidir.
Hastanenizde kullandığınız diğer Siemens cihazları neler?
Hastanemizde 1,5 Tesla MR cihazı, iki ultrason cihazı bir de röntgen cihazımız var. Daha stabil cihazlar.
