1. Hizmet Alım İhalelerinde Aşırı Düşük Mevzuat
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Verilen hizmetin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir
b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir…” hükmü,
İhalenin ilan tarihi itibariyle yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.1. Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer aşağıdaki kurallara göre tespit edilir.
…
79.1.2. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde sınır değer;
SD: Sınır değeri,
YM: Yaklaşık maliyeti,
n: İhalenin ilk oturumunda teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olduğu anlaşılan ve teklif tutarı yaklaşık maliyetin yüzde 60’ından düşük ve yaklaşık maliyetten yüksek olanlar dışındaki isteklilerin teklif sayısını,
T1, T2, T3….Tn: İhalenin ilk oturumunda teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olduğu anlaşılan ve teklif tutarı yaklaşık maliyetin yüzde 60’ından düşük ve yaklaşık maliyetten yüksek olanlar dışındaki isteklilerin teklif bedellerini,
R: Sınır Değer Tespit Katsayısını
79.1.3. 79.1.2 nci maddede yer alan R değeri her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere Kurum tarafından belirlenir ve ilan edilir. İhalenin konusu veya işin niteliğine göre Kurum tarafından farklı R değerleri belirlenebilir.
79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.
79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler
79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir
…
79.2.2.7. İsteklinin Kendi Ürettiği, Aldığı veya Sattığı Mallara İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre aşırı düşük teklif açıklamasına konu mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.7) ile açıklama yapılabilir.
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta (Ek-O.7) tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta (Ek-O.7) tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.7) sunulmasına gerek bulunmayıp sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır”
79.2.4. Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
…
79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.
79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.
…
79.3.5. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin %4 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, sözleşme giderleri ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle açıklama yapılacaktır…” açıklaması bulunmaktadır.
Diş Protez Hizmet Alımları İle İlgili Güncel Kamu İhale Kurulu Kararına Göre;
Konu ile ilgili olarak Kamu İhale Kurumuna yapılan itirazen şikayet başvurusunda; İhale uhdesinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı şöyle ki;
- Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin ve fiyat tekliflerine dayanak teşkil eden tutanakların mevzuata uygun düzenlenmediği, fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösteren üçüncü kişilerden alınmadığı,
- Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan maliyet tespit tutanaklarının ve stok tespit tutanaklarının mevzuata uygun düzenlenmediği, ekinde sunulması gereken belgelerin sunulmadığı, sunulan belgelerin geçerlilik süresinin dolmuş olduğu,
- Amortisman hesabı yapabilmesi için mali müşavir onaylı envanter kaydı demirbaş listesinin sunulmadığı, amortisman hesabının hatalı olduğu,
- İhale konusu iş kapsamındaki tüm iş kalemleri için yapılacak işlemin sayısının kullanılacak hammadde miktarının belirtilmediği, kullanılacak makinelere ilişkin öngörülen gider hesabının yanlış yapıldığı iddialarına yer verilmiştir.
Yapılan incelemede, İdarece yapılan değerlendirme neticesinde teklifi aşırı düşük olarak nitelendirilen …….. Diş Lab. Tıb. Mal. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne 27.01.2025 tarihli ve ekinde açıklanması istenilen önemli teklif bileşenleri listesi yer alan aşırı düşük teklif sorgulama yazısı gönderilmiştir. ……… Diş Lab. Tıb. Mal. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunduğu görülmüştür. Anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında maliyet tespit tutanağı ve stok tespit tutanağı kullanılmadığından iddianın bu kısmı yerinde bulunmamıştır.
Öte yandan, anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde açıklama kapsamında üçüncü kişilerden alınmış fiyat teklifleri ve amortisman payı tespit tutanağı incelendiğinde, söz konusu belgelerde tevsik edilen girdilerin “asit, dentin likiti, dublikat, elmas ferz, frez, glez likidi, hard frez, lak, mandren, modelasyon mumu, pembe mum, porselen tozu, reçine, revatman, separe, sert alçı, takım diş, iskelet döküm metali, iskelet metal tozu, iskelet parlatma kumu, kron metal tozu, kumlama kumu, akrilik likit, lazer sinter makinesi, bilgisayar, alçı motoru, fotoplak cihazı, mikromotor cihazı, laboratuvar masası, klima, tesviye vakum sistemi, barkod okuyucu, barkod yazıcı” olduğu, bununla birlikte idarece açıklaması gereken önemli teklif bileşenlerinin ise “akrilik tam protez (tek çene),metal kaideli tam protez (tek çene),metal kaideli bölümlü protez (tek çene), besleme, tek çene, akrilik protezde kırık veya çatlak tamiri, kroşe ilavesi, metal iskelet tamiri, diş ilavesi,tek diş, gece plağı (bruksizm için), veneer kron,seramik,geçici kron, her bir diş, kron,köprü tamiri,her üye için, yer tutucu, sabit, yer tutucu, hareketli, proteze yumuşak akril uygulaması, akrilik immediat protez, tek çene çocuk protezi bölümlü, akrilik (tek çene), çocuk protezi tam (tek çene), iskelet metal döküm tek parça (sut kodlu işleme ilişkin metal kaide),total kafes döküm tek parça (sut kodlu işleme ilişkin metal kaide),implant üstü kron köprü,her üye için, implant üstü tam protez, implant üstü bölümlü protez, zirkonyum kron (her bir üye), cad-cam uygulaması, hassas tutuculu kronlar, hassas tutuculu protezler (hassas tutucu ücreti hariç-tek çene ), implant destekli hareketli (hassas tutucu ücreti hariç-tek çene)” olarak belirlendiği, bu doğrultuda gerek fiyat tekliflerinde gerekse amortisman payı tespit tutanağında yer verilen girdilerin, idarece aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında önemli teklif bileşeni olarak belirlenen girdilerle uyumlu olmadığı, istekli tarafından açıklama kapsamında kullanılan girdilerin idarece önemli teklif bileşeni olarak belirlenen girdileri kapsayıcı mahiyette olduğunun anlaşılamadığı, söz konusu girdilerin ne yönüyle birbiriyle bağlantılı olduğu hususu hakkında herhangi bir tespit yapılmasına imkan tanıyacak bir bilgi ve belgeye de yer verilmediği görüldüğünden mezkur aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, …….. Diş Lab. Tıb. Mal. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
